Giriş
Miras paylaşımı sırasında, miras bırakan sağlığında bazı mirasçılara mal, para veya taşınmaz bağışlamış olabilir. Bu tür karşılıksız kazandırmalar, diğer mirasçılar için eşitsizlik yaratabilir.
İşte bu noktada mirasta denkleştirme (iade) davası devreye girer. Mirasçılar arasında adil bir paylaşım sağlamak için, önceden verilen mal veya paranın mirasa eklenerek hesaplanması gerekir.
Bu yazıda denkleştirme davasının ne olduğunu, kimlerin açabileceğini ve hukuki süreçleri detaylı şekilde ele alacağız.
1. Mirasta Denkleştirme (İade) Nedir?
Mirasta denkleştirme, miras bırakanın sağlığında bazı mirasçılara yaptığı karşılıksız kazandırmaların (bağışların), miras paylaşımında dikkate alınmasını sağlayan hukuki bir süreçtir.
Bu süreç, mirasçıların eşit pay almasını sağlamayı amaçlar.
Önemli Not:
- Denkleştirme sadece yasal mirasçılar arasında uygulanır.
- Atanmış mirasçılar (vasiyetname ile mirasçı atanmış kişiler) bu sürecin dışında kalır.
2. Hangi Durumlarda Denkleştirme Yapılır?
Türk Medeni Kanunu’nun 669. maddesine göre aşağıdaki durumlarda denkleştirme yapılır:
2.1. Miras Bırakanın Sağlığında Yaptığı Bağışlar
- Eğitim ve düğün masrafları
- Ev, arsa veya para bağışları
- Ticaret kurmak için yapılan yardımlar
Eğer miras bırakan, bu bağışların mirastan sayılmayacağını açıkça belirtmemişse, denkleştirme yapılır.
2.2. Mirasçılar Arasında Eşitsizlik Varsa
- Eğer bir mirasçı diğerlerinden fazla mal veya para aldıysa, miras paylaşımında bu dikkate alınmalıdır.
- Denkleştirme davası ile fazla alan mirasçı, hakkaniyetli bir paylaşıma zorlanabilir.
2.3. Mirasçılar Arasında Anlaşmazlık Varsa
Eğer mirasçılar arasında verilen bağışların denkleştirmeye tabi olup olmadığı konusunda anlaşmazlık çıkarsa, mahkemeye başvurularak çözüm sağlanır.
3. Denkleştirme Davasını Kimler Açabilir?
3.1. Kimler Denkleştirme Talep Edebilir?
- Diğer yasal mirasçılar
- Saklı paylı mirasçılar (çocuklar, anne-baba, sağ kalan eş)
- Miras paylaşımı sırasında hakkının yendiğini düşünen mirasçılar
3.2. Kimlere Karşı Açılır?
Denkleştirme davası, miras bırakanın sağlığında diğer mirasçılara fazla bağış yapılan kişilere karşı açılır.
Örnek:
- Eğer bir mirasçı, miras bırakan hayattayken mirasın büyük kısmını almışsa, diğer mirasçılar denkleştirme talebinde bulunabilir.
4. Denkleştirme Davası Nasıl Açılır?
4.1. Dava Açma Süresi
- Denkleştirme talebi, miras paylaşımı sırasında ileri sürülmelidir.
- Mirasçılar, paylaşım sırasında anlaşamazsa, mahkemeye başvurabilir.
- 10 yıl içinde dava açılmazsa denkleştirme talep edilemez.
4.2. Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
- Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi
4.3. Dava Açmak İçin Gerekli Belgeler
- Mirasçılık belgesi (veraset ilamı)
- Tapu kayıtları, banka dekontları veya bağış yapılan mallara dair belgeler
- Tanık beyanları (gerekirse)
5. Denkleştirme Davasında Hukuki Sonuçlar
5.1. Miras Paylaşımının Yeniden Yapılması
Mahkeme, fazla alan mirasçının fazladan aldığı payın diğer mirasçılarla eşitlenmesine karar verebilir.
5.2. Bağışın Mirastan Mahsup Edilmesi
Eğer bir mirasçı, daha önce mirasın büyük kısmını aldıysa, bu kısım mirastan düşülerek kalan kısım paylaşılır.
Örnek:
- Bir baba, oğluna hayattayken 300.000 TL değerinde bir ev bağışladı.
- Mirasın toplam değeri 1.000.000 TL ve 3 mirasçı var.
Normal şartlarda her mirasçının hakkı: 1.000.000 TL / 3 = 333.333 TL
Ancak oğul zaten 300.000 TL değerinde ev aldığı için, paylaşım şöyle olur:
- Oğul: Sadece 33.333 TL alır.
- Diğer iki mirasçı: Her biri 333.333 TL alır.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Denkleştirme hangi durumlarda yapılmaz?
Eğer miras bırakan, yapılan bağışların denkleştirmeye tabi olmayacağını açıkça belirtmişse, iade istenemez.
2. Denkleştirme davası ne kadar sürede açılmalıdır?
Miras paylaşımı sırasında talep edilmelidir. En fazla 10 yıl içinde dava açılabilir.
3. Mahkeme fazla pay alan mirasçıdan para alabilir mi?
Evet, mahkeme fazla pay alan mirasçının diğer mirasçılara tazminat ödemesine karar verebilir.
4. Denkleştirme sadece taşınmaz mallar için mi geçerlidir?
Hayır, para, ziynet eşyası, araba, düğün masrafları gibi bağışlar da denkleştirme kapsamında olabilir.
5. Evlatlık çocuklar da denkleştirmeye tabi midir?
Evet, evlatlık çocuklar da biyolojik çocuklarla aynı haklara sahiptir ve denkleştirmeye tabi olabilirler.
Sonuç
Mirasta denkleştirme (iade) davası, mirasçıların adil bir şekilde mirastan pay almasını sağlamak için önemli bir hukuki süreçtir. Eğer bir mirasçı, mirasın büyük kısmını hayattayken aldıysa, diğer mirasçılar mahkemeye başvurarak adaletin sağlanmasını talep edebilir.
Miras paylaşımı konusunda adaletsizlik yaşamamak için bir miras hukuku avukatına danışmanız önerilir.
No responses yet