Kıdem ve İhbar Tazminatının Önemi
Çalışanlar, iş sözleşmelerinin sona ermesi durumunda belirli haklara sahiptir. Kıdem tazminatı, belirli şartlar altında çalışanlara ödenirken; ihbar tazminatı, işten çıkarma veya ayrılma sürecinde işveren veya çalışanın karşı tarafa tanıması gereken ihbar süresine dayanır. Bu yazıda, kıdem ve ihbar tazminatının ne olduğu, kimlerin bu haklardan yararlanabileceği ve hesaplama yöntemleri detaylı olarak ele alınmaktadır.
1. Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçilerin en az 1 yıl çalışmış olması koşuluyla, işten ayrılmaları durumunda belirli şartlar altında aldıkları tazminattır.
Kıdem Tazminatı Alabilme Şartları
✔ Aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak.
✔ İşveren tarafından haksız yere işten çıkarılmak.
✔ İşçinin haklı sebeple işten ayrılması (örneğin maaşın ödenmemesi, mobbing, sağlık sebepleri).
✔ Kadın çalışanların evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde işten ayrılması.
✔ Erkek çalışanların askerlik sebebiyle işten ayrılması.
✔ Emeklilik nedeniyle işten ayrılma.
🚫 Kendi isteğiyle istifa eden çalışan kıdem tazminatı alamaz! Ancak, haklı fesih söz konusuysa tazminat hakkı doğabilir.
2. İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, iş akdinin feshedileceğini karşı tarafa önceden bildirmeyen işveren veya işçiye uygulanan bir tazminat türüdür.
İhbar Süreleri (Çalışanın Kıdemine Göre)
| Çalışma Süresi | İhbar Süresi |
|---|---|
| 0 – 6 ay arası | 2 hafta |
| 6 ay – 1.5 yıl arası | 4 hafta |
| 1.5 yıl – 3 yıl arası | 6 hafta |
| 3 yıl ve üzeri | 8 hafta |
- İşveren işçiyi işten çıkarıyorsa, bu sürelere uymalı veya ihbar tazminatı ödemelidir.
- İşçi işten ayrılıyorsa, aynı süreleri işverene bildirmek zorundadır.
🚫 İşçi, ihbar süresine uymadan ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
3. Kıdem Tazminatı Hesaplama
Kıdem Tazminatı Formülü:
📌 Kıdem Tazminatı = Çalışma Yılı x Son Brüt Ücret
- Kıdem tazminatı hesaplanırken çalışanın son brüt maaşı esas alınır.
- Yıllık kıdem tazminatı tavanı 2024 yılı için 35.058 TL olarak belirlenmiştir.
🔎 Örnek Hesaplama:
- Çalışan, 6 yıl aynı işyerinde çalışmış ve son brüt maaşı 25.000 TL olsun.
- Kıdem tazminatı hesaplaması:
6 yıl x 25.000 TL = 150.000 TL
❗ Önemli: Kıdem tazminatından sadece damga vergisi (%0,759) kesilir.
4. İhbar Tazminatı Hesaplama
İhbar Tazminatı Formülü:
📌 İhbar Tazminatı = İhbar Süresi x Günlük Brüt Ücret
🔎 Örnek Hesaplama:
- Çalışan, 2 yıl aynı işyerinde çalışmış ve son brüt maaşı 20.000 TL olsun.
- İhbar süresi, 6 hafta (42 gün) olarak belirlenir.
- Günlük brüt ücret: 20.000 TL ÷ 30 gün = 666 TL
- İhbar tazminatı hesaplaması:
42 gün x 666 TL = 27.972 TL
❗ Önemli: İhbar tazminatından gelir vergisi ve SGK kesintisi yapılır.
5. Kıdem ve İhbar Tazminatı Karşılaştırması
| Kriter | Kıdem Tazminatı | İhbar Tazminatı |
|---|---|---|
| Ödenme Şartı | İşçinin işten çıkarılması veya haklı fesih durumu | İşten çıkarmanın önceden bildirilmemesi |
| En Az Çalışma Süresi | 1 yıl | Şart yok |
| Ödenme Süresi | İş sözleşmesi feshedildiğinde hemen ödenir | İş sözleşmesi feshedildiğinde hemen ödenir |
| Vergi Kesintisi | Sadece damga vergisi (%0,759) kesilir | Gelir vergisi ve SGK kesintisi yapılır |
6. Örnek Senaryolar
Senaryo 1: İşten Çıkarılan Çalışan
Ali Bey, bir şirkette 5 yıldır çalışmaktadır ve brüt maaşı 30.000 TL’dir. İşveren onu haber vermeden işten çıkarmıştır.
Kıdem Tazminatı Hesaplama:
5 yıl x 30.000 TL = 150.000 TL
İhbar Tazminatı Hesaplama:
6 hafta (42 gün) x 1.000 TL (günlük brüt ücret) = 42.000 TL
Toplam Ödenecek Tazminat: 192.000 TL
Senaryo 2: İşçi Kendi İsteğiyle Ayrılıyor
Zeynep Hanım, işyerinde 3 yıl çalıştıktan sonra istifa etmiştir. Brüt maaşı 20.000 TL’dir.
Sonuç:
- Zeynep Hanım kendi isteğiyle ayrıldığı için kıdem tazminatı alamaz.
- Ancak ihbar süresine uymadan ayrılırsa işverene 8 hafta (56 gün) ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Kıdem tazminatı hangi durumlarda alınamaz?
✔ İşçi kendi isteğiyle istifa ederse (haklı fesih halleri hariç).
✔ İşçi ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket ederse (hırsızlık, işverene zarar verme vb.).
🔹 İhbar tazminatı hangi durumlarda alınamaz?
✔ İşveren veya işçi, sözleşmeyi ihbar süresine uyarak feshederse.
✔ İşçi deneme süresi içinde işten çıkarılırsa.
🔹 Tazminatlar ne zaman ödenir?
✔ İş sözleşmesi sona erdiğinde hemen ödenmesi gerekir.
No responses yet