📌 1. Çifte Vergilendirme Nedir?
📌 Çifte vergilendirme, aynı kişi veya kurumun, aynı gelir veya kazanç üzerinden birden fazla ülkede vergi ödemesi durumudur.
✔ Özellikle uluslararası ticaret yapan, yurt dışında gelir elde eden veya yurt dışında çalışan kişilerin sık karşılaştığı bir durumdur.
✔ Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi gibi dolaysız vergiler açısından ortaya çıkar.
✔ Ekonomik Çifte Vergilendirme ve Hukuki Çifte Vergilendirme olmak üzere ikiye ayrılır:
| Çifte Vergilendirme Türü | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| Hukuki Çifte Vergilendirme | Aynı gelir, aynı dönemde hem kişinin mukimi olduğu ülkede hem de gelirin elde edildiği ülkede vergilendirilir. | Türkiye’de mukim bir kişi Almanya’dan kira geliri elde ediyorsa, hem Türkiye hem Almanya vergi isteyebilir. |
| Ekonomik Çifte Vergilendirme | Aynı kazanç, farklı kişiler üzerinde dolaylı olarak iki kez vergilendirilir. | Bir şirketin karı kurumlar vergisine tabidir, dağıtılan kar payı hissedar nezdinde tekrar vergilendirilir. |
📌 2. Çifte Vergilendirme Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?
📌 Çifte vergilendirme genellikle şu durumlarda ortaya çıkar:
| Durum | Açıklama |
|---|---|
| Yurt Dışında Çalışma | Türkiye’de mukim olan bir kişi, yurt dışında çalışıp gelir elde ediyorsa. |
| Yurt Dışında Faaliyet Gösteren Şirketler | Türkiye merkezli bir şirket, yurt dışında şube açmış veya hizmet vermişse. |
| Yatırım Gelirleri | Türkiye’de yaşayan bir kişinin, yurt dışında banka faizi, kira, temettü gibi gelirleri varsa. |
| Taşınmaz Mal Varlığı | Türkiye’de yerleşik bir kişi yurt dışında taşınmaz sahibi ise kira veya satıştan gelir elde etmişse. |
| Şirketler Arası İşlemler | Türkiye’deki şirket, yurt dışındaki grup şirketine mal/hizmet satışı yapıyorsa. |
🚨 Örnek:
Ali Bey, Türkiye’de yaşıyor ve Almanya’da bir evi var. Bu evden kira geliri elde ediyor. Hem Türkiye hem Almanya bu gelirden vergi isteyebilir.
📌 3. Çifte Vergilendirmenin Sonuçları
✔ Aynı gelir üzerinden iki kez vergi ödenmesi, mükellefler için maddi kayıp anlamına gelir.
✔ Uluslararası yatırımları ve ticareti caydırıcı etkisi olabilir.
✔ Şirketlerin maliyetleri artar, rekabet gücü zayıflar.
✔ Vergi kaçırma eğilimi artabilir.
📌 4. Çifte Vergilendirme Nasıl Önlenir?
📌 Çifte vergilendirmeyi önlemek için uluslararası anlaşmalar ve ulusal mevzuatta çeşitli yöntemler bulunmaktadır:
✅ 4.1. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA)
✔ Türkiye, 90’dan fazla ülke ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA) imzalamıştır.
✔ Bu anlaşmalar sayesinde, gelirin elde edildiği ülke veya mukim olunan ülke esas alınarak vergi yükü hafifletilir.
🚨 Örnek:
Türkiye ile Almanya arasındaki ÇVÖA gereğince, Almanya’da kira geliri elde eden Türkiye mukimi bir kişi, Almanya’da ödediği verginin Türkiye’de mahsup edilmesini talep edebilir.
✅ 4.2. Mahsup Yöntemi
✔ Yurt dışında ödenen vergi, Türkiye’de ödenecek vergiden düşülür.
✔ Ancak, mahsup tutarı Türkiye’de aynı gelir için uygulanacak vergi tutarını geçemez.
🚨 Örnek:
Ali Bey, Almanya’da 10.000 TL kira geliri için 2.000 TL vergi ödedi. Türkiye’de bu gelir için 2.500 TL vergi çıkarsa, Almanya’da ödediği 2.000 TL’yi mahsup edebilir. Türkiye’de sadece 500 TL öder.
✅ 4.3. Muafiyet Yöntemi
✔ Bazı durumlarda, gelir sadece elde edildiği ülkede vergilendirilir ve diğer ülkede vergiden muaf tutulur.
🚨 Örnek:
Bazı anlaşmalarda, yurt dışında elde edilen emekli maaşları Türkiye’de vergiden muaf tutulabilir.
📌 5. Türkiye’nin Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Yaptığı Bazı Ülkeler
| Ülke | Yürürlük Tarihi |
|---|---|
| Almanya | 01.08.2012 |
| Fransa | 01.01.1990 |
| ABD | 01.01.1998 |
| İngiltere | 01.01.1989 |
| Hollanda | 01.01.1989 |
| Rusya | 01.01.2000 |
🚨 Tam Liste İçin:
Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesinden “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları” kısmına bakabilirsiniz.
📌 6. Örnek Senaryo
Senaryo:
✔ Ayşe Hanım, Türkiye’de yaşayan bir avukattır.
✔ 2024 yılında İtalya’da bir taşınmaz alıp kiraya vermiştir.
✔ İtalya’da bu kira gelirinden 5.000 TL vergi ödemiştir.
✔ Türkiye’de bu gelir için 6.000 TL vergi çıkmıştır.
✔ ÇVÖA kapsamında Ayşe Hanım, İtalya’da ödediği 5.000 TL’yi Türkiye’de mahsup edebilir ve sadece 1.000 TL vergi öder.
📌 7. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Çifte vergilendirme anlaşması olan ülkeler hangileri?
📌 Almanya, ABD, Fransa, İngiltere, Hollanda, Rusya gibi 90’dan fazla ülke ile anlaşma mevcuttur.
🔹 Yurt dışında ödediğim vergiyi Türkiye’de mahsup edebilir miyim?
📌 Evet. ÇVÖA kapsamında mahsup yöntemi uygulanabilir.
🔹 Hem Türkiye’de hem yurt dışında vergi öder miyim?
📌 ÇVÖA varsa genellikle mahsup yapılır. Anlaşma yoksa çifte vergilendirme riski doğabilir.
🔹 Türkiye’de mukim olduğumu nasıl kanıtlarım?
📌 Türkiye’de ikamet ettiğinizi gösteren ikametgah belgesi veya vergi dairesinden alınacak mukimlik belgesi ile.
🔹 Çifte vergilendirmeden muafiyet nasıl sağlanır?
📌 ÇVÖA kapsamında bazı gelirler sadece kaynak ülkede vergilendirilir, mukim olunan ülkede beyan gerekmez.
No responses yet