Yıkım Kararına İtiraz Süreci ve Hukuki Dayanakları

İmar ve yapı denetim süreçlerinde alınan yıkım kararı, hem malik hem de müteahhit için kritik bir hukuki sonuç doğurur. Bu karara zamanında ve usulüne uygun olarak itiraz süreci işletilmezse, işlemin uygulanması kaçınılmaz hale gelir. Bu makalede, yıkım kararına nasıl itiraz edileceği, başvuru süresi, yetkili merci, dilekçe içeriği, ihtiyati tedbir talebi ve olası sonuçlar adım adım ele alınacaktır. Uygulamada karşılaşılan örnek senaryolarla somut çözüm önerileri sunarak, pratiğe dönük bir rehber oluşturuyoruz.

Yıkım Kararının Dayanakları ve Tanımı
Yıkım kararı, imar mevzuatına aykırı yapılaşmaların tespiti üzerine ilgili idare (belediye veya valilik) tarafından verilen idari bir işlemdir. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca, ruhsata aykırı yapılaşma halinde idare yıkım kararı alabilir. Karar, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı inşa edilen yapıları kapsar.

Yıkım Kararına İtiraz Süresi ve Yetkili Mahkeme
Yıkım kararına karşı açılacak davanın süresi, idare mahkemesine başvurma süresiyle paraleldir.

• İtiraz Süresi: Kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine dava açılmalıdır.
• Yetkili Mahkeme: Yapının bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesi yetkilidir.

Aşama	Süre	Yetkili Mercî
Dava Açma	60 gün	İdare Mahkemesi
İhtiyati Tedbir Talebi	Başvuru anından itibaren	Aynı mahkeme

İtiraz Dilekçesi Hazırlama Adımları

1. Karar Bilgileri: Dilekçenin başında, kararın tarih, sayı ve tebliğ bilgileri net olarak yazılmalıdır.
2. Taraf Bilgileri: Davacı (malik veya muvakkat malik) ile davalının (idare) açık kimlik ve iletişim bilgileri yer almalıdır.
3. Olay ve Delillerin Açıklanması: Yapının ruhsata uygun olduğunu gösteren mimari projeler, ruhsat fotokopileri, keşif raporları, bilirkişi raporları ve fotoğraflar dilekçeye eklenmelidir.
4. Hukuki Deliller: 3194 sayılı İmar Kanunu, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) ve Anayasa’ya dayalı olarak idari işlemin iptali talep edilir.
5. Hukuki Nedenler:
   • Usulüne uygun tesis edilmemiş işlem,
   • Ruhsat ve eklerine uygunluk,
   • İdarenin yetki aşımı veya keyfî karar.
6. Sonuç ve İstem: “Yukarıda açıklanan nedenlerle yıkım kararının iptaline karar verilmesini talep ederim” ibaresiyle sonlanır.

İhtiyati Tedbir Talebi Nasıl Yapılır?
Yıkım kararı icra edildiğinde yapının fizikî zarar görmesi ihtimali doğar. Bu riski ortadan kaldırmak için ihtiyati tedbir talep etmek önem taşır. Dilekçe içinde;

• İnşaatın devam ediyor olması veya kullanılabilir nitelikte bulunması,
• Yıkımın geri dönüşü olmayan zararlara yol açacağı,
• Tedbir konusunun ciddi zarar doğuracağına dair bilirkişi raporu,
  belirtilerek mahkemeden yapı üzerinde yıkım işleminin durdurulması talep edilir. İYUK’un 27. maddesi uyarınca, mahkeme 30 gün içinde ihtiyati tedbir kararı verebilir.

Mahkeme Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Yargılama Usulü: İdari yargılama usulüne tabidir; dosya üzerinden veya gerekirse duruşmalı olarak görülür.
• Delillerin Tamlığı: Eksik delil, davanın reddine neden olabilir. Mimari projelerin onaylı suretleri, ekspertiz raporları ve tapu sicil kayıtları mutlaka eklenmeli.
• Duruşma Talepleri: Özellikle teknik konuların tartışılacağı hallerde duruşma talebi fayda sağlar. Bilirkişi incelemesi de talep edilebilir.
• Savunma ve Karar: Mahkeme, idari işlemin hukuka uygunluğunu inceler. Yetki, usul, konu ve maksat denetimi yapılarak karar verir.

Olası Sonuçlar ve Çözüm Yolları

• İptal Kararı: Mahkeme yıkım kararını iptal ederse, işlemin hukuki sonucu ortadan kalkar. İdare masraf ve yargılama giderini karşılamakla yükümlüdür.
• Red Kararı: Karar reddedilirse, karar kesinleşmeden yıkım uygulanabilir. Red kararına karşı Danıştay’a temyiz başvurusu mümkündür.
• Kısmi Kabul: Bazı yapı bölümlerinin iptali gibi kısmi çözüm de öngörülebilir.

Örnek Senaryo
Ali Bey, İstanbul Anadolu Yakası’nda parselinde ruhsatına uygun inşa ettiği yapısı için yıkım kararı tebliğ alır.

1. Tebliğ Tarihi: 10 Şubat 2025
2. Dava Son Tarihi: 11 Nisan 2025
3. İhtiyati Tedbir Talebi: 15 Şubat 2025 tarihinde dilekçeyle mahkemeye başvurur.
4. Deliller: Onaylı mimari proje, ruhsatname, bilirkişi raporu
5. Sonuç: Mahkeme ihtiyati tedbir kararı vererek yıkımı durdurur; esas dava sürerken idari işlemi usul ve yasaya aykırı bulup iptal eder.

Sık Sorulan Sorular (SSS)
Yıkım kararına itiraz süresi ne kadardır?
Yıkım kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde İdare Mahkemesi’ne dava açılmalıdır.

Hangi mahkemeye başvurulmalı?
Yapının bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesi yetkilidir.

İhtiyati tedbir talebi nasıl yapılır?
Dava dilekçesine, yıkım nedeniyle geri dönüşü olmayan zarar oluşacağını gösteren deliller eklenerek ihtiyati tedbir talep edilir.

Deliller eksikse ne olur?
Eksik delil sunulması, davanın usulden reddine veya esastan reddine yol açabilir; bu yüzden tüm proje, ruhsat ve bilirkişi raporları eklenmelidir.

Danıştay’a temyiz imkânı var mı?
İptal veya red kararlarına karşı Danıştay’a temyiz yolu açıktır.

Yıkım kararına karşı idari itiraz mümkün mü?
İdari itiraz (üst makama şikayet) yoluna başvurulsa da esas çözüm yolu idari dava açmaktır.

Kısmi iptal mümkün mü?
Evet, mahkeme yapının bazı bölümlerine ilişkin yıkım kararını iptal edebilir.

Yıkım kararı kesinleşmeden uygulanabilir mi?
Mahkeme ihtiyati tedbir kararı vermezse, karar kesinleşmese bile yıkım uygulanabilir.

Ücret ve giderleri kim öder?
Davayı kazanan taraf yargılama giderlerini ve vekalet ücretini idareden talep edebilir.

Ruhsata aykırılık nasıl tespit edilir?
İdare, ruhsat ekleriyle uyumsuzluk, ruhsatsız imalat veya yapı kullanma izni olmaksızın inşa edilen yapı bölümlerini yerinde tespit eder.

Sonuç
Yıkım kararına itiraz; doğru dava süreci, eksiksiz delil sunumu, zamanında ihtiyati tedbir talepleri ve hukuki dayanaktan vazgeçilmemesiyle başarı şansını artırır. Pratikte sıkça karşılaşılan sorunları bu rehber doğrultusunda çözümleyebilir, hak kaybına uğramadan yapı üzerinde müdahale talep edebilirsiniz. Unutmayın ki süreçte bir uzmana danışmak, riskleri minimize eder ve stratejik avantaj sağlar.