Giriş
Uluslararası ticaretin hızla gelişmesiyle birlikte, farklı ülkeler arasındaki satış sözleşmelerinde uygulanacak hukuk kurallarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Birleşmiş Milletler Uluslararası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler (CISG – United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods), bu ihtiyacı karşılamak üzere hazırlanmış ve 1980 yılında kabul edilmiştir. Türkiye’nin de taraf olduğu bu sözleşme, uluslararası mal satım sözleşmelerinde uygulanan temel hukuki çerçeveyi oluşturur.
Bu makalede, CISG’nin uygulama alanı, hangi durumlarda geçerli olduğu, sözleşmeye taraf ülkeler ve Türk hukukundaki yeri detaylıca ele alınacaktır.
1. CISG Nedir?
CISG, uluslararası mal satım sözleşmelerine uygulanan birleştirilmiş kurallar getiren bir sözleşmedir. Amacı, farklı ülkelerdeki taraflar arasında yapılan ticari işlemlerde hukuki belirsizliği azaltmak ve uyum sağlamaktır.
1.1. CISG’nin Tarihçesi
- 1964’te Lahey’de hazırlanan iki sözleşmenin eksikliklerini gidermek için geliştirilmiştir.
- 1980’de Viyana’da kabul edilmiş ve 1988’de yürürlüğe girmiştir.
- Türkiye, CISG’yi 2010 yılında onaylamış ve 1 Ağustos 2011’de yürürlüğe sokmuştur.
2. CISG’nin Uygulama Alanı
CISG, yalnızca uluslararası mal satım sözleşmelerinde uygulanır. Uygulama kapsamı şu şekildedir:
2.1. Tarafların Farklı Ülkelerde Olması
- İşlem, CISG’ye taraf iki farklı ülkedeki taraflar arasında yapılmalıdır.
- Örneğin: Bir Türk şirketi ile Alman şirketi arasındaki satış sözleşmesi.
2.2. Mal Satımına İlişkin Olması
- CISG, ticari mal satımını kapsar.
- Gayrimenkul, hisse senedi veya hizmet sözleşmeleri CISG kapsamına girmez.
2.3. Sözleşmede CISG’nin Açıkça Dışlanmamış Olması
- Taraflar, sözleşmede “CISG uygulanmayacaktır” şeklinde bir hüküm koyarsa, sözleşme bu kurallara tabi olmaz.
3. CISG’ye Taraf Ülkeler
CISG, 90’dan fazla ülke tarafından onaylanmıştır. Bazı önemli taraf ülkeler:
- Türkiye
- Almanya
- ABD
- Çin
- Fransa
- İtalya
Türkiye’de CISG: Türk mahkemeleri, uluslararası satım sözleşmelerinde CISG’yi doğrudan uygular.
4. CISG’nin Türk Hukukundaki Yeri
- Türk Borçlar Kanunu (TBK) ile uyumludur.
- CISG, TBK’da düzenlenmeyen konularda doğrudan uygulanır.
- Yargıtay, CISG hükümlerini uluslararası ticari uyuşmazlıklarda esas almaktadır.
5. CISG’nin Avantajları
✔ Hukuki belirsizliği azaltır.
✔ Uluslararası ticarette standart sağlar.
✔ Uyuşmazlıkların çözümünü hızlandırır.
Sonuç
CISG, uluslararası ticaretin önemli bir hukuki dayanağıdır. Türkiye’nin de taraf olduğu bu sözleşme, ihracat ve ithalat süreçlerinde taraflara güvenli bir hukuki çerçeve sunar.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. CISG hangi tür sözleşmelerde uygulanır?
CISG, yalnızca uluslararası mal satım sözleşmelerinde uygulanır. Hizmet sözleşmeleri veya gayrimenkul satışları kapsam dışıdır.
2. Türkiye CISG’ye taraf mıdır?
Evet, Türkiye 2010’da CISG’yi onaylamış ve 2011’de yürürlüğe sokmuştur.
3. CISG’yi sözleşmede dışlayabilir miyiz?
Evet, taraflar sözleşmeye “CISG uygulanmayacaktır” şeklinde bir hüküm koyarak bu kuralları devre dışı bırakabilir.
4. CISG, tüketici satışlarını kapsar mı?
Hayır, CISG yalnızca ticari satışları kapsar; tüketici işlemlerine uygulanmaz.
5. CISG’nin TBK’dan farkı nedir?
CISG, uluslararası satışlara özel kurallar getirirken, TBK genel borçlar hukukunu düzenler.
6. CISG’ye göre malın ayıplı olması durumunda ne yapılır?
Alıcı, ayıbı makul sürede bildirmeli ve satıcıya itiraz hakkını kullanmalıdır.
7. CISG’nin uygulanması zorunlu mudur?
Hayır, taraflar sözleşmede aksini kararlaştırabilir.
8. CISG’ye göre sözleşmenin geçersizliği nasıl belirlenir?
CISG, sözleşmenin geçerliliğini ilgili ülkenin ulusal hukukuna bırakır.
9. CISG’ye taraf olmayan bir ülkeyle yapılan sözleşmede uygulanır mı?
Genellikle uygulanmaz, ancak taraflar özel olarak CISG’yi seçmişse uygulanabilir.
10. CISG’nin fesih ve iptal kuralları nelerdir?
CISG, temerrüt ve ciddi sözleşme ihlalleri durumunda sözleşmenin feshine imkan tanır.
No responses yet