Ortaklığın Giderilmesi Davası: Şartlar, Süreç ve Hukuki Dayanaklar

Ortak mülkiyetin paydaşlar arasında devam ettirilmesi her zaman mümkün olmayabilir. Özellikle miras yoluyla intikal eden taşınmazlar veya ortak mülkiyete konu diğer mal varlıklarında, paydaşlar arasındaki anlaşmazlıklar ortaklığın sona erdirilmesini zorunlu hale getirebilir. Bu durumda “ortaklığın giderilmesi davası” gündeme gelir. Hukuk sistemimizde “izale-i şuyu davası” olarak da adlandırılan bu dava, paydaşlardan birinin talebiyle açılarak ortak mülkiyetin sonlandırılmasını amaçlar.

Bu makalede, ortaklığın giderilmesi davasının hukuki çerçevesini, dava sürecini, yöntemlerini ve dikkat edilmesi gereken hususları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davası Nedir?

Ortaklığın giderilmesi davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine tabi bir malın ortaklarının anlaşamaması durumunda, mahkeme kararıyla ortaklığın sona erdirilmesi için açılan bir davadır.

Bu dava genellikle:

• Miras kalan taşınmazlarda, mirasçılar arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmek,
• Hisseli taşınmazlarda, paydaşların ortak kullanımı sonlandırmak,
• Şirket ortaklıklarında, ortakların mal paylaşımını sağlamak amacıyla açılır.

Ortaklık iki farklı yöntemle sona erdirilebilir:

1. Aynen taksim (fiili paylaşım) yolu
2. Satış suretiyle paylaşım (müzayede ile satış)

Mahkeme, malın niteliğine göre en uygun yöntemi belirleyerek ortaklığın sona ermesini sağlar.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Hukuki Dayanağı

Bu dava, esas olarak Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 698 ve devamında düzenlenmiştir. Ayrıca Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) da bu dava ile ilgili usul ve esasları belirlemektedir.

Türk Medeni Kanunu’nda Ortaklığın Giderilmesi

TMK madde 698’e göre:

“Paydaşlardan her biri, ortaklığın giderilmesini isteyebilir. Ortaklığın giderilmesi, paylı malın bölünerek aynen paylaşımı veya satış yoluyla paraya çevrilmesi suretiyle yapılır.”

Burada temel ilke, hiçbir paydaşın ortaklığa zorla devam ettirilemeyeceğidir.

Türk Borçlar Kanunu ve Diğer Mevzuatta Düzenlemeler

• Türk Borçlar Kanunu (TBK) 237. madde: Paylı mülkiyetin sona erdirilmesi ile ilgili sözleşmelerin geçerliliğini düzenler.
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 4. madde: Görevli mahkemeyi belirler.
• Tapu Kanunu ve İcra İflas Kanunu da taşınmaz satış süreci ile ilgili hükümler içerir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Tarafları Kimlerdir?

Bu davada davacı ve davalı konumunda olanlar, ortak mülkiyetin paydaşlarıdır.

Davacı ve Davalı Konumundaki Kişiler

• Davacı: Paydaşlardan herhangi biri veya birkaçıdır.
• Davalı: Diğer paydaşlardır.

Dava açma hakkı tüm paydaşlara ait olup, herhangi bir paydaşın dava açma hakkı kısıtlanamaz.

Mirasçılar Arasında Ortaklığın Giderilmesi

Miras yoluyla kalan taşınmazlar üzerindeki elbirliği mülkiyetinde ortakların tamamının katılımı gerekir. Önce mirasın paylaşımı yapılmalı, ardından ortaklığın giderilmesi talep edilmelidir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Açılma Şartları

Bir ortaklığın giderilmesi davası açılabilmesi için:

1. Paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetin bulunması gerekir.
2. Paydaşlardan en az biri ortaklığın sona erdirilmesini talep etmelidir.
3. Mahkemeye başvuru yapılmalıdır.

Hangi Mahkemede Açılır? Yetkili ve Görevli Mahkeme

• Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
• Görevli Mahkeme: Sulh hukuk mahkemeleridir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Uygulanan Yöntemler

Ortaklığın sona erdirilmesi için iki temel yöntem bulunmaktadır:

1. Aynen Taksim Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi

Malın fiziki olarak bölünebilmesi mümkünse, mahkeme taşınmazı paydaşlar arasında eşit şekilde bölüştürür.

2. Satış Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi

Eğer mal bölünemiyorsa, mahkeme satış kararı verir ve elde edilen para, paydaşlar arasında hisseleri oranında paylaştırılır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Süreç Nasıl İşler?

1. Dava Dilekçesi Verilir: Paydaşlardan biri dava açar.
2. Mahkeme Bilirkişi Atar: Keşif ve değerlendirme yapılır.
3. Karar Verilir: Malın aynen taksimi veya satışı yönünde hüküm kurulur.
4. Satış Süreci İşletilir: Satış işlemi tamamlanarak gelir paylaştırılır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Sonuçları ve Kararın İcrası

Mahkeme kararı kesinleştikten sonra:

• Tapuda işlemler tamamlanır.
• Satış yapıldıysa, bedel paydaşlara dağıtılır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Öncelikle paydaşlarla anlaşmaya çalışılmalıdır.
• Davaya konu malın bölünebilir olup olmadığı analiz edilmelidir.
• Uzun süren davalardan kaçınmak için hukuki destek alınmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

❓ Ortaklığın giderilmesi davası ne kadar sürer?
📌 Ortalama 1-2 yıl sürmektedir. Ancak bilirkişi incelemesi ve satış süreci uzayabilir.

❓ Dava masrafları kime aittir?
📌 Masrafları davacı öder, ancak dava sonucunda paydaşlardan tahsil edilir.

❓ Mirasçılardan biri dava açmazsa ne olur?
📌 Diğer mirasçılar dava açarak ortaklığın giderilmesini talep edebilir.

Sonuç: Ortaklığın Giderilmesi Davasında Haklarınızı Koruyun

Ortak mülkiyetin paylaşılması konusunda anlaşmazlık yaşandığında, ortaklığın giderilmesi davası hukuki bir çözümdür. Ancak sürecin uzun ve karmaşık olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle uzman bir hukukçudan destek almak, süreci daha sağlıklı yürütmenizi sağlayacaktır.