Geçit Hakkı Nedir? Şartları, Kurulması ve Uyuşmazlıklar (2025 Güncel Rehber)

Geçit hakkı, tapulu bir taşınmazın sahibinin, kendi arazisine ulaşabilmesi için komşu taşınmazdan zorunlu olarak geçiş izni alması anlamına gelir. Özellikle yola cephesi olmayan veya teknik olarak çıkışı bulunmayan taşınmazlar için hayati öneme sahiptir.

Bu yazımızda, geçit hakkı nedir, nasıl kurulur, kimler talep edebilir, hangi şartlar aranır, tapuda nasıl belirtilir ve dava süreci nasıl işler, tüm yönleriyle açıklanacaktır.

---

1. Geçit Hakkı Nedir?

Geçit hakkı, bir taşınmaz malikinin kendi mülkiyetine ulaşabilmek için başkasının taşınmazından geçme hakkını ifade eder. Bu hak, irtifak hakkı türlerinden biridir.

📌 Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 747 – 748 arasında düzenlenmiştir.

“Uygun bir geçit yolu bulunmayan taşınmaz maliki, komşu taşınmazlar üzerinden geçit hakkı kurulmasını dava edebilir.”

---

2. Geçit Hakkının Kurulma Sebepleri

Geçit hakkı genellikle şu durumlarda talep edilir:

✔️ Yola cephesi olmayan parseller
✔️ Araziye ulaşımı teknik olarak imkânsız veya aşırı külfetli olan yerler
✔️ Kadastro hataları sonucu kapanmış parseller
✔️ Tapuda geçiş izni olmayan ama fiilen kullanılan yollar

---

3. Geçit Hakkı Türleri

✅ Sözleşmeye Dayalı Geçit Hakkı

Taraflar aralarında noter veya resmi senetle geçit hakkı tesis edebilir. Tapuya şerh edilir.

✅ Mahkeme Kararıyla Kurulan Geçit Hakkı (Zorunlu Geçit)

Eğer anlaşma sağlanamazsa, taşınmaz malikinin talebiyle dava yoluyla geçit hakkı kurulabilir.

✅ İdari Yolla Kurulan Geçit Hakkı

İmar Kanunu veya Kadastro Kanunu uyarınca, bazı geçit hakları idari kararlarla oluşturulabilir.

---

4. Geçit Hakkı Kurulabilmesi İçin Gerekli Şartlar

🔹 Uygun Geçit Yolunun Bulunmaması

Malikin taşınmazına ulaşmak için başka makul bir yolu olmamalıdır.

🔹 Zaruri Olması

Geçit, zorunluluk nedeniyle isteniyor olmalıdır, lüks ya da kolaylık için değil.

🔹 Komşu Parselden Talep Edilmesi

Geçit, en az zarar verecek güzergahtan sağlanmalı, en kısa ve en az külfetli yol tercih edilir.

---

5. Geçit Hakkı Nasıl Kurulur? (Adım Adım)

📌 Adım 1: Ön Görüşme

Taşınmaz sahibi komşu parsel malikinden geçiş izni ister.
Anlaşılırsa noter huzurunda irtifak sözleşmesi yapılabilir.

📌 Adım 2: Anlaşma Sağlanamazsa Dava

Anlaşma sağlanamazsa, taşınmazın sahibi Asliye Hukuk Mahkemesi’nde geçit hakkı davası açabilir.

📌 Adım 3: Keşif ve Bilirkişi İncelemesi

Mahkeme, harita mühendisleri, bilirkişiler ve keşif yardımıyla uygun geçiş güzergahını belirler.

📌 Adım 4: Geçit Bedeli Belirlenir

Geçit hakkı, karşılıksız değildir. Mahkeme, komşu parsel malikine uygun bir bedel ödenmesine karar verir.

📌 Adım 5: Tapuya Şerh Verilir

Karar kesinleştiğinde geçit hakkı, resmi senetle tapuya şerh edilir ve taşınmazın hukuki durumu değişir.

---

6. Geçit Hakkı Davası Açma Şartları ve Süreci

Unsur	Açıklama
Yetkili Mahkeme	Taşınmazın bulunduğu Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar	Geçit isteyen malik vs. komşu malik
Gerekli Belgeler	Tapu kayıtları, kroki, ulaşım durumu
Deliller	Bilirkişi raporu, uydu görüntüsü, harita

📌 Süreç 6 ay – 1 yıl arası sürebilir. İtiraz halinde uzayabilir.

---

7. Geçit Hakkı Bedeli Nasıl Belirlenir?

Geçit hakkı karşılıksız değildir. TMK’ya göre:

“Zorunlu geçit kurulan taşınmazın maliki, uğradığı zarara karşılık uygun bir tazminat (geçit bedeli) talep edebilir.”

🔍 Geçit bedeli;

• Arazinin değer kaybı
• Kullanım alanı
• Yol uzunluğu
• Arazi vasfı
  gibi unsurlara göre bilirkişi tarafından belirlenir.

---

8. Geçit Hakkı Tapuya Nasıl Yazılır?

Geçit hakkı kurulduğunda:

✔️ Lehine geçit kurulan taşınmaz lehine
✔️ Yükümlü taşınmaz aleyhine
irtifak hakkı olarak tapuya işlenir.

Bu işlem, ileride malik değişse bile geçerliliğini korur.

---

9. Geçit Hakkı Uyuşmazlıklarında Sık Karşılaşılan Sorunlar

🔴 Geçit hakkının fiilen engellenmesi
🔴 Komşu malikin yolu kapatması
🔴 Fazladan yol kullanımı
🔴 Güzergah anlaşmazlıkları
🔴 Geçit hakkının tapuda gösterilmemesi

➡️ Bu tür ihlaller için müdahalenin men’i davası, tazminat veya ceza davaları açılabilir.

---

10. Geçit Hakkı Sona Erer mi?

Evet. Geçit hakkı şu durumlarda sona erebilir:

✅ Geçit ihtiyacının ortadan kalkması (örneğin imar yolu açılması)
✅ Tarafların anlaşarak kaldırması
✅ Yargı kararıyla iptal
✅ Tapu iptali ve tescil davası sonucu

---

Sonuç

Geçit hakkı, özellikle yola cephe sorunu yaşayan taşınmaz sahipleri için hayati önem taşır. Zorunluluk halinde mahkeme yoluyla kurulabilir ve tapuya işlenir. Ancak süreç teknik ve hukuki detaylar içerdiğinden, deneyimli bir gayrimenkul avukatı ile hareket edilmesi tavsiye edilir.